Osoby z niepełnosprawnościami stanowią co najmniej 13% każdej lokalnej społeczności. Czy zawsze są pełnoprawnymi, aktywnymi uczestnikami swojej lokalnej wspólnoty? Punktem wyjścia do zawiązania 3 lokalnych partnerstw w Subregionie Bielskim były słowa „Chcemy, aby osoby ze szczególnymi potrzebami, w tym osoby z niepełnosprawnościami, mieszkające w naszej gminie, lub odwiedzające naszą gminę….”. Dokończenie tego zdania to klucz dla wypracowania wizji i celów lokalnej współpracy wokół tematyki niepełnosprawności. Stowarzyszenie „Centrum na Wschodzie” jest animatorem partnerstw. Zainicjowaliśmy je w ramach projektu „PełnoAktywni Wolontariusze” w 3 gminach: Dziadkowice, Orla oraz Mieście Bielsk Podlaski. Te lokalne fora współpracy testujemy na razie w trzech środowiskach lokalnych. Modelowe, dobre rozwiązania będziemy jednak promować także w innych gminach subregionu i regionu.
W każdej z 3 gmin w okresie sierpień-październik 2020 przeprowadziliśmy cykl spotkań partnerskich, z udziałem samorządów, organizacji społecznych, grup nieformalnych, przedsiębiorców. Większość uczestniczyła bezpośrednio w spotkaniach. Część, ze względu na epidemię, zgłosiła chęć włączenia się w prace partnerstw, ale na razie w sposób zdalny (telefon, email, telekonferencje). Szczególnie zależy nam na angażowaniu osób z niepełnosprawnościami w prace lokalnych partnerstw, aby decyzje ich dotyczące nie zapadały nad ich głowami.
Partnerstwo lokalne jest rodzajem społecznej umowy, pozwalającej każdemu mieszkańcowi, każdej instytucji, organizacji, każdemu przedsiębiorcy zaangażować się we wspólne działania na rzecz dobra wspólnego. Partnerstwo nie musi mieć sformalizowanego charakteru. Praca w jego ramach jest podejmowana przez partnerów dobrowolnie i bezpłatnie.
Jak jest teraz?
Najpierw dokonaliśmy diagnozy stanu w każdej z gmin. Jaka jest sytuacja niepełnosprawnych mieszkańców? Jakie problemy dotyczą ich gminy? Podczas „burzy mózgu” najczęściej wskazywano: dostępność przestrzeni publicznej (architektoniczna, cyfrowa, informacyjna) a także dostępność do informacji w sytuacji wystąpienia niepełnosprawności i możliwość uzyskania szybkiej pomocy, ponadto podnoszenie świadomości otoczenia czym jest dana niepełnosprawność, jak się zachować w towarzystwie osób z różnymi dysfunkcjami, obalanie mitów o niepełnosprawności. W kwestii udziału w życiu społecznym i obywatelskim też wszędzie wiele jest jeszcze do zrobienia. Zwrócono uwagę, że osoby z niepełnosprawnościami często nie potrafią komunikować swoich potrzeb ani upominać się o swoje prawa, i prawdopodobnie nie są świadome tych praw. Stąd tak ważna jest praca z rodziną, dostęp do odpowiedniej szkoły/klasy dla dzieci z różnymi zaburzeniami, dostęp do edukacji pozaszkolnej, pokazywanie pozytywnych wzorców i aktywnych postaw. Oddzielnym tematem jest dostępność i otwartość lokalnych rynków pracy dla osób z dysfunkcjami.
W gminach wiejskich mocno wybrzmiało także pytanie – co zrobić, aby zachęcić współmieszkańców z niepełnosprawnościami w ogóle do wyjścia z domu? W spotkaniach partnerskich także relatywnie niewiele osób z niepełnosprawnościami zdecydowało się wziąć udział, pomimo zaproszeń kierowanych do nich różnymi kanałami. A przecież właśnie tej grupy owe spotkania i partnerstwa najbardziej dotyczą. Możliwe, że niska frekwencja osób z niepełnosprawnościami wynikała m.in. ze stanu epidemii. W jej kontekście nie dało się też nie dostrzec nowych problemów, które szczególnie dotykają właśnie osób z niepełnosprawnościami i seniorów – dla których reżim epidemiczny oznacza często pełne odizolowanie, samotność, strach.
Dokąd zmierzamy?
Zależało nam na wybraniu spośród tak licznych tematów, maksymalnie po 3 kluczowe problemy w każdej gminie. I wokół nich budować partnerstwo. Łatwiej wtedy nakreślić wizję i cel, ale przede wszystkim zaplanować realne wspólne działania.
W poszukiwaniu wizji i celów cytowane już zdanie „Chcemy, aby osoby ze szczególnymi potrzebami, w tym osoby z niepełnosprawnościami, mieszkające w naszej gminie, lub odwiedzające naszą gminę….” spotkało się z następującymi uzupełnieniami ze strony uczestników spotkań: „aby czuły się pełnoprawnymi mieszkańcami i obywatelami”, „czuły się potrzebne”, „miały dostęp do wszystkich obiektów użyteczności publicznej”, „były zaskoczone dostępnością w naszej gminie”, „dzięki nowym technologiom miały pełną dostępność cyfrową do zasobów i atrakcji gminy”, „chciały wyjść z domu i aktywnie włączyć się w życie społeczności” „aby były równoprawnymi członkami naszej społeczności”. Uczestnicy spotkań podkreślali potrzebę wykorzystania potencjału osób z niepełnosprawnościami, dzięki czemu ich gmina będzie rozwijała się lepiej, w sposób zrównoważony, i będzie postrzegana jako miejsce przyjazne i dostępne dla różnych osób.
Co dalej?
Epidemia wszystkim nam co chwilę zmienia plany. Ze względu na jesienne obostrzenia, partnerskie spotkania stacjonarne musieliśmy przerwać w okolicach 20 października. Grupy partnerskie nadal są jednak w kontakcie mailowo-telefonicznym. Kiedy znów będzie można się spotykać, będzie można także podpisać deklaracje partnerskie i podjąć konkretne lokalne działania. Ich zarys już udało się nakreślić, ale plany działania trzeba na bieżąco weryfikować, w zależności od rozwoju epidemii. Dzięki projektowi „PełnoAktywni Wolontariusze” w każdej z tych 3 gmin, oprócz partnerstw lokalnych, działa też co najmniej jedna organizacja będąca Liderem Wolontariatu Integracyjnego (LWI) i sojusznikiem osób z niepełnosprawnościami. Przy LWI działają z kolei grupy PełnoAktywnych wolontariuszy. Gminy mogą liczyć także na ich wsparcie w realizacji zaplanowanych działań.
Lokalne spotkania partnerskie dotyczące sytuacji niepełnosprawnych mieszkańców wsi i małych miast organizowane były w ramach projektu „PełnoAktywni Wolontariusze”, finansowanego przez Narodowy Instytut Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich na lata 2014 – 2020.
You must be logged in to post a comment.